Văn nghệ truyền thống của người Dao Đỏ: hơi thở văn hóa giữa đại ngàn Hoàng Su Phì

Những tiết mục múa khăn, múa chuông uyển chuyển cùng làn điệu dân ca bằng tiếng Dao sẽ đưa bạn vào không gian văn hoá tinh tế của người vùng cao. Từng động tác mềm mại, từng khúc hát da diết kể lại chuyện tình, nếp sống, và tín ngưỡng thiêng liêng của cộng đồng, như lời thì thầm của núi rừng vọng về qua bao thế hệ.

Tết nhảy – lễ hội tôn vinh tổ tiên và khơi nguồn văn hóa sống động

Tết nhảy (hay Nhiàng chầm đao) là nghi lễ lớn của người Dao Quần Chẹt, thường tổ chức tại nhà trưởng họ mỗi vài năm một lần, nhằm tưởng nhớ tổ tiên và Bàn Vương – vị thủy tổ của người Dao. Đây không chỉ là nghi lễ tôn giáo, mà còn là dịp để cộng đồng sum họp, biểu diễn các điệu múa, lời ca và nghi thức cổ truyền đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ.

Khi tiếng trống và chiêng vang lên giữa núi rừng, các chàng trai Dao trong trang phục truyền thống bắt đầu những điệu múa nghi lễ đầy mạnh mẽ và linh thiêng. Mỗi điệu múa là một câu chuyện – vừa thể hiện tín ngưỡng, vừa tái hiện cuộc sống lao động, chiến đấu và ước vọng của con người nơi đại ngàn.

Những điệu múa tiêu biểu trong văn hóa người Dao Đỏ

Múa Tam Nguyên An Ham: mở đầu cho Tết nhảy, với động tác tung cờ, phất cờ tượng trưng cho sức mạnh của âm binh và sự giao hòa giữa trời – đất – người.

Múa Dao (múa ra binh vào tướng): điệu múa trung tâm, biểu dương tinh thần thượng võ của dân tộc Dao. Những bước nhảy mạnh mẽ, dứt khoát cùng đạo cụ là dao gỗ được trang trí sặc sỡ, thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất trong chống giặc và bảo vệ bản làng.

Múa Phát Nương (Múa Được Mùa): tái hiện đời sống lao động thường ngày, từ phát nương, gieo hạt, gặt lúa đến giã gạo – những động tác gần gũi, dung dị nhưng đậm chất nghệ thuật.

Múa Bắt Ba Ba: điệu múa mang tính vui nhộn, dùng hai chiếc chuông nhỏ tạo âm thanh rộn ràng, mô phỏng hành động săn bắt trong tự nhiên.

Các điệu múa của người Dao Đỏ đòi hỏi sự dẻo dai, chính xác và khả năng phối hợp nhịp nhàng giữa người múa và nhạc cụ. Trong tiếng chiêng, trống và tiếng hát cổ, mọi chuyển động như hòa làm một, tạo nên không khí linh thiêng mà sôi động, khiến người xem có cảm giác quá khứ và hiện tại đang giao hòa ngay trong từng nhịp bước.

Âm nhạc và lời ca – linh hồn của lễ hội Dao Đỏ

Âm nhạc dân gian Dao Đỏ thường sử dụng trống, chiêng, tù và, não bạt và các loại kèn, sáo làm từ tre, nứa. Những bài hát cổ được cất lên trong Tết nhảy kể về nguồn gốc dân tộc, hành trình lập bản lập mường, lòng biết ơn với tổ tiên và thiên nhiên. Giọng hát ngân dài, xen lẫn tiếng trống dồn dập như dẫn dắt người nghe về thế giới huyền ảo của núi rừng và tâm hồn Dao Đỏ.

Giữ gìn và lan tỏa bản sắc

Ngày nay, dù cuộc sống hiện đại đã lan tỏa đến từng bản làng, các lễ hội và điệu múa của người Dao Đỏ vẫn được duy trì và tái hiện tại những điểm du lịch văn hóa như Panhou Retreat – Hoàng Su Phì, nơi du khách có thể tận mắt chứng kiến và hòa mình vào không gian văn hóa nguyên bản.

Mỗi điệu múa, mỗi nhịp trống không chỉ là nghệ thuật biểu diễn, mà còn là sợi dây kết nối giữa thế hệ hôm nay với cội nguồn xa xưa, là cách người Dao Đỏ kể tiếp câu chuyện văn hóa của mình – bằng âm thanh, chuyển động và niềm tự hào dân tộc lan tỏa giữa đại ngàn.